Projekt badawczy: użyteczność sztuki. Galerie sztuki współczesnej jako platformy dialogu między artystą a społeczeństwem.
Uznałam, że interesuje mnie szczególna rola sztuki jako narzędzia budowania społeczności i instytucji kultury jako platform pośredniczenia między artystami a odbiorcami.
Założenia projektowe, czyli co chcę badać?
Obiektem badań są galerie sztuki współczesnej, czyli takie instytucje kultury, które – inaczej niż muzea – nie posiadają jednej, zdefiniowanej kolekcji na wystawie stałej, nie pokazują artefaktów historycznych, tylko eksponują czasowo obiekty i działania artystyczne, stworzone przez artystów żyjących aktualnie lub zmarłych w przeciągu ostatnich 50 lat.
Skoncentrowałam się na galeriach publicznych, czyli posiadających większą część finansowania ze środków publicznych. Komercyjne galerie, nastawione na sprzedaż dzieł kierują się w organizacji wystaw nieco innymi zasadami, a chodziło mi o wyeksponowanie modeli niebezpośrednio uwikłanych w strategie handlowe.
Wystawa, niezależnie od jej typu (indywidualna czy zbiorowa, kontekstowa czy narracyjna), stanowi medium, które ma służyć założonym celom.
Cele te można podzielić na dwie zasadnicze kategorie:
– poznawcze: chęć przekazania informacji np. biograficznych o artystach, zapoznanie z twórczością, osadzenie artysty w jakimś nurcie, zilustrowania pewnych idei
– afektywne: dążenie do oddziaływania na emocje odbiorcy, wywoływanie w nim poruszenia
Metodologie, czyli jak chcę badać?
Założenia stojące za ekspozycją przejawiają się nie tylko w formie komunikatów tekstowych, ale także, a może przede wszystkim w relacjach przestrzennych, sekwencjach wizualnych, wrażeniach dźwiękowych, itd. Dlatego badanie wystaw wymaga interdyscyplinarnego podejścia, uważnej obserwacji warunków prezentacji, a także zrozumienia kontekstów społecznych, w jakich się odbywają. W sukurs przychodzą metodologie współcześnie stosowane przez projektantów narzędzi wirtualnych, które skupiają się na badaniu użytkowników i ich reakcji na bodźce i dostępne funkcjonalności.
„Badania doświadczenia użytkownika” (UX – od user experience) to bardzo rozbudowana gałąź badań znajdujących zastosowanie w firmach komercyjnych, najczęściej w procesie projektowania produktu lub usług. Można je stosować w różnych fazach tego procesu, np. jeszcze przed rozpoczęciem projektowania, by zebrać informacje o potrzebach i oczekiwaniach grupy docelowej, można przeprowadzić „badanie potrzeb”. W przypadku chęci sprawdzenia efektów procesu projektowego można zastosować „testy użyteczności”,pozwalające zweryfikować działanie funkcjonalności, design interfejsu, przejrzystość, intuicyjność oraz atrakcyjność szaty graficznej projektu. Współczesne firmy, by osiągnąć jak najlepsze efekty i stale podnosić swoją efektywność, najczęściej pracują w trybie iteracji poszczególnych faz, także powtarzając różnego rodzaju badania użytkownika na różnych etapach pracy.
W pierwszej fazie mojego projektu zdecydowałam się na przebadanie istniejących już modeli funkcjonowania, a więc wystaw odbywających się aktualnie w popularnych warszawskich instytucjach: Narodowa Galeria Sztuki „Zachęta” oraz Muzeum Sztuki Nowoczesnej, oddział Muzeum nad Wisłą. Przyjęte przeze mnie cele badawcze to weryfikacja użyteczności czy też skuteczności wystawy w docieraniu do odbiorców z założonym komunikatem i wywoływaniu określonych emocji. Pytanie, na które chciałam znaleźć odpowiedź dzięki badaniom brzmi: czy cel wystawy jest osiągany, tj. czy użytkownik wychodzi z określoną wiedzą, emocjami?
Więcej na temat przeprowadzonych przez mnie testów użyteczności przeczytasz w kolejnych wpisach z kategorii projekt doktorski.